سید خراسانی

جشن های ایرانیان همواره آیین نیایش پرودگار بوده و این آیین ها به نوعی شکرگزاری برای فراوانی نعمت ها می باشد به گونه ای که در جشن " تیر" یا جشن " آب پاشیدن " نیز برکت کشاورزی نعمت خداوندگار به انسانها ذکر می شود.
در جشن نخست که" نوروز " و سرآغاز بهار طبیعت و رستاخیز زمین می باشد، مردم از پنج روز پیش از آغاز سال نو اقدام به برگزاری آیین های ویژه فرارسیدن نوروز می کردند و برپایی "عید اموات " (فرهور) یکی از مهمترین جشن های نوروز باستان بوده که در برخی از مناطق کشور در ایام نوروز هنوز رایج می باشد.
در این عید که پیش از آغاز تحویل سال نو برگزار می شود، مردم پنج روز پیش از فرارسیدن بهار طبیعت با سبزه و گل و شیرینی به زیارت اهل قبور خود می رفته اند و برای درگذشتگان خاک طلب مغرت می کردند.
در جشن فرهور ، ایرانیان بر این باور بودند که در پنج روز پایانی سال اموات و درگذشتگان شان از آسمان به روی زمین می آمدند، به همین جهت مردم اقدام به خانه تکانی می کردند.
جشن خاته تکانی که به نوعی از آن با نام های " درچین " و "ورچین " نیز یاد شده مردم با آیین خاص، خود را برای فرارسیدن بهار آماده می کرده و این بیانگر اعتقاد مردم به جهان آخرت می باشد.
در پنجگاه نوروزی پیش از فراسیدن نوروز و بهار طبعیت، " نوروزخوانی" و به صدا درآوردن کوس و طبل و شیپور و گرفتن نوروزیه و برافراشتن علم نوروزی از دیگر آیین های نوروز در ایران بوده و نوروزی خوانی در ایران با یک ریتم آهنگین همراه بود،که چاووش خوانان با خواندن " بهار آمد بهار آمد " مژده فرا رسیدن عید را می دانند و عیدانه می گرفتند.
زنان خانه پس از خانه تکانی و برپایی"مهمانی درگذشتگان " (جشن فرهور) و کشت سبزه از گندم و دیگر حبوبات ، اقدام به برپایی جشن هفت سینی یا هفت چینی می کردند.
فراهم کردن سینی های هفت گانه در پنجگاه نوروز نیز از دیگر آداب پیش از فرارسیدن نوروز بوده و در این آیین که عدد هفت برای ایرانیان بسیار تقدس دارد، هفت طبق یا سینی از میان سکه،سرکه،سمنو،سیب، سنجد، سوهان، سنبل ، سبزه ، سپستان ، سنگک ،سیاه دانه و سماق را که هرکدام از آنها نمادی از زندگی ، آرامش ، ثروت ، عشق ، جاودانگی ، برکت کشاورزی و شوری بود، را به همراه قرآن ، ماهی ، آیینه و شانه بر سفره های خود می گذاشتند.
استفاده از تخم مرغ در سفره های هفت سین نیز به منزله پایداری کره زمین و کهکشان ها بوده است و پس از چیدن سفره هفت سین که به صورت آیین خاص و با حضور بزرگان قوم برپا می شد، هفت قلم آجیل و خشکبار نیز در کنار سفره هفت سین چیده می شد.
در این پنجگاه نوروزی حضور مردانی سیاه چهره و سرخ جامه به نام " حاجی فیروز" نیز مرسوم می شود و حاجی فیروز نمادی از دادخواهی "سیاووش " بوده، که لباس سرخ آن حاکی از خون نابحق ریخته سیاووس و چهره او نیز حضور سیاووش از عالم ماوراالطبیعه را در اذهان تداعی می کرده است.
در این آیین حاجی فیروز با خواندن اشعار به مردم شادی را هدیه می کرد و مردم را برای کار کشت و زرع فرا می خواند.
آیین "میر نوروزی " نیز هشداری برای حاکمان بود،که ظلم و ستم را به مردم روا ندارند، چرا که پس از ایام نوروز میرنوروزی در صورت زورگویی به مردم ، مورد تعرض و کتک خوردن قرار می گرفت.
یکی از مورخ و پزوهشگران تاریخ باستان می گوید: پرداختن به جشن فرهور در پنج روز پیش از فرارسیدن نوروز در نقش برجسته های آپادانا نیز وجود دارد که پارسیان برای مردگان خود هدایای می برده اند و به درگاه خداوند نیایش می کردند.
دکتر " مهشید مهری " در گفت وگو با ایرنا افزود: در این جشن پنجگاه،ایرانیان به درگذشگان
خاک احترام می گذاشتند و نوروز را نیایش پرودگار می دانستند و آن غلبه بر نفس خویش می پنداشته که برای رسیدن به بهار خداوند پاک و منزه می شده اند.
از سنتهای نوروزی در ایران می توان به اسب دوانی،چوگان، کشتی گرفتن، پوشیدن لباس رنگی، حنابندان عید، حلوای عید ،آرایش و آذین منزل و اهل خانه،آزادسازی زندانیان، دادورزی و عدالت ، نیکوکاری و هدیه دادن اشاره کرد.
در فرهنگ ایرانی اسلامی نوروز اساس خلقت خداوندگار است و ایرانیان معتقدند، خداوند انسان را در نوروز خلق کرده و به همین جهت این روز را گرامی می دارند.
در فرهنگ ایرانی اسلامی، ایرانیان معتقدند خداوند جهان را در شش روز خلق کرد، به همین علت در روز هفتم که نوروز است، شکرانه خلقت خداوند را با برپایی نماز به جایی می آورند