سید خراسانی

فکر گناه تا به عمل حرامى منجر نشود، حرام نیست؛ ولى باید در نظر داشت که شیطان با همین انحرافات کوچک، انسان را به تباهى مى‏کشاند. فکر گناه، گناه نیست؛ ولى ممکن است زمینه گناه را فراهم سازد و موجب سلب توفیق گردد؛ چنان که دود چیزى را نمى‏سوزاند ولى در و دیوار را سیاه مى‏کند. کنترل فکر، راه‏هاى متعددى دارد؛ ولى با نخستین گام، همه چیز، درست نمى‏شود. کسى که مى‏خواهد زمام افکار خویش را در دست بگیرد، باید با تمام توان به خودسازى روى آورد و با جدیت، این راه را دنبال کند؛ تا کم کم به هدف نزدیک گردد. بخشى از راه‏هاى کنترل فکر، عبارتند از:

1.راه دل و عشق‏

2. ضبط قوه خیال‏

3.انس دادن ذهن‏

4. کنترل حواس‏

5. ریشه فکر گناه در نیازهاى غریزى انسان است.

براى این‏که بتوانید از دست این فکرها خلاص شوید، لازم است ازدواج کنید. هیچ درمانى مانند ازدواج، شما را از این افکار خلاص نمى‏کند.
براى آگاهى بیشتر به کتابهاى زیر مراجعه کنید. 
الف. فلسفه اخلاق، شهید مطهرى.
ب. فلسفه اخلاق، استاد مصباح یزدى.
ج. آداب الصلوه یا پرواز در ملکوت امام خمینى.
د. مراحل اخلاق در قرآن ، آیت الله جوادى آملى.
بسیارى از انسان‏ها به طور معمول، اتفاقات و حوادث روز گذشته را که به آنها فکر مى‏کردند، شب در خواب مى‏ببیند. این که انسان خواب ببیند که عمل خلافى انجام مى‏دهد، گناه نیست؛ ولى حکایت از این مى‏کند که افکارى بر او حاکم است و باید کوشش کند تا در بیدارى، اندیشه‏اش را اصلاح کند و فکر گناه را از ذهنش پاک کند. در حالات حاج شیخ عبدالکریم حائرى، مؤسس حوزه علمیه قم نقل شده که وى مى‏فرموده: «من اگر در خواب هم نامحرمى را ببینم، چشمم را مى‏بندم».2
براى این که انسان به این حالت برسد، باید کوشش کند تا تقوا و پرهیزگارى براى او ملکه شود؛ به طورى که حتى در عالم خواب هم کارى بر خلاف تقوا انجام ندهد.
فکر گناه، اگر ادامه پیدا کند، از خواب به بیدارى هم کشیده مى‏شود و آثارش، دامن‏گیر انسان مى‏شود.

کنترل ذهن از دیدگاه حجه السلام آقا تهرانی:

خاستگاه سخن استوار ، تأمل در گفتار است و کسی محکم سخن می گوید که بر باورهای خود اصرار می ورزد و آن که باورهایش سست است ، در سخن گفتن هم ضعیف خواهد بود. امیر مؤمنان (علیه السلام) راه کار سخن به جا و درست را کم سخن گفتن شمرده است: «هر گاه حرف زدن کم شود ، درست گفتن زیاد شود و هرگاه جواب دادن افزایش یابد ، درست گفتن پنهان می شود».   

کسی که می خواهد اراده اش را تقویت کند و ذهن خود را مدیریت نماید ، شایسته است در انتخاب سخن و مخاطب دقت کند. سخن نیکو را برگزیند و برای مخاطبی که ارزش دارد انرا بیان کند. سعدی در حکایت زیبایی گفته است: نادان را به از خامُش نیست و اگر این مصلحت بدانستی نادان نبودی. در همین داستان ، حکایت آموزگاری که به حیوان ، ادبیات عرب تعلیم می داد را بیان می کند. چنین حکایت هایی بیانگر آن است که آدمی بیش از آن که در اندیشه یاد دادن باشد باید به آموختن بیاندیشد. راه کار کنترل زبان ، لب فروبستن ار کلام نیست ، بلکه باید از زیاده گویی پرهیز کرد. کسانی که از زیاده گویی و بیهوده گویی پرهیز می کنند ، بر خرد و اندیشه خود می افزایند و بدینسان توانایی مدیریت ذهن را می یابند. علی (علیه السلام) در سخنی فرمود: «هر که از بیهوده لب فروبند رأیش با همه عقل ها برابری کند».

یکی از رذایل اخلاقی که زمینه ساز گناهان می شود «فضول الکلام» یعنی سخن زائد و بی معناست. به دیگر سخن در جایی که می توان با سه کلمه مفهوم کلام را فهماند نباید از چهار کلمه استفاده کرد. تأکیدات فراوان بر پرهیز از زیاده گویی ، بیانگر اهمیّت مراقبت از گفتار است. پاره ای دیگر از روایات ، انسان را از سخن گفتن پیرامون آنچه برایش کاملاً مشخص نیست ، نهی کرده است. از جمله در روایت از امیر مؤمنان (علیه السلام) می خوانیم: «دَعِ القولَ فیما لاتعرف و الخطاب فیما لم تکلّف» ؛ بنابراین اگر انسان تلاش کند تا سخن خود را مختصر ، به جا و پر محتوا بیان کند ، بی تردید هر گونه سخنی را بر زبان نمی آورد. مجموعه ویژگی هایی که تاکنون گفته شد ، در سخن زیبا و کوتاهی از امام (علیه السلام) فراهم آمده است: «خیر الکلام ما دَلَّ وَ جَلَّ وَ قَلَّ وَ لَم یُمَلِّ» ؛ بهترین سخن آن است که رسا ، پر محتوی و اندک باشد و خستگی نیاورد.